คู่มือการใช้แผนที่ดวงดาว ตัวเลือก

[Cordelia Cecil S...]

การอ่านแผนที่ดาวเป็น จะทำให้เราดูดาวหรือกลุ่มดาวที่ปรากฏบนท้องฟ้า ณ วัน-เวลาใด ได้อย่างถูกต้อง ก่อนอ่านแผนที่ดาวเพื่อเปรียบเทียบกับดาวที่ปรากฏบนท้องฟ้า ผู้สังเกตต้องรู้ทิศเหนือ-ใต้ ตะวันออก-ตะวันตก ของที่นั้นๆก่อน ให้ลองคะเนมุมเงยและมุมอาซิมุทของดาวเหนือ เราอาจหาดาวเหนือได้โดยอาศัยกลุ่มดาวหมีใหญ่ (Ursa Major) หรือกลุ่มดาวค้างคาว (Cassiopeia)

แผนที่ดาวที่นิยมใช้กันในปัจจุบัน จะเป็นแผนที่ดาวแบบหมุน โดยเป็นกระดาษแข็ง 2 แผ่นตรึงติดกันตรงกลาง โดยแผ่นหนึ่งจะเป็นภาพของกลุ่มดาวและดาวสว่าง เขียนอยู่ในวงกลม ที่ขอบของวงกลมจะระบุ "วัน-เดือน" ไว้โดยรอบ ส่วนแผ่นติดอยู่ด้านบนจะระบุ "เวลา" ไว้โดยรอบ การใช้แผนที่ดาวก็เพียงแต่หมุนวัน-เดือนของแผ่นล่าง ให้ตรงกับเวลาที่ต้องการสังเกตการณ์ของแผ่นบน กลุ่มดาวที่ปรากฏบนแผนที่ดาวจะเป็นกลุ่มดาวจริงที่ปรากฏจริงบนท้องฟ้า ณ ขณะนั้น ดังแสดงในภาพ


✫✫ การอ่านแผนที่ดาว ✫✫

แผนที่ดาวเป็นแผนที่ที่เขียนตำแหน่งของดวงดาวและกลุ่มดาวต่างๆ ลงไว้ในแผนที่ เมื่อต้องการทราบว่าในคืนนี้กลุ่มดาวอะไรอยู่ตรงไหน เราก็สามารถหาได้จากแผนที่ดาว แต่การอ่านแผนที่ดาวไม่เหมือนกับการอ่านแผนที่โลก เพราะจะต้องนอนหงายหรือเงยหน้าอ่าน โดยยกแผนที่ดาวขึ้นเหนือศีรษะ แล้วตั้งทิศของแผนที่ดาวและทิศบนท้องฟ้าให้ตรงกัน เมื่อแหงนหน้าขึ้นอ่านแผนที่ จะเห็นดวงดาวบนท้องฟ้ากับดวงดาวในแผนที่มีตำแหน่งและทิศทางตรงกัน ถ้าวางแผนที่ดาวลงกับพื้นแล้วก้มลงอ่าน จะทำให้เห็นกลุ่มดาวบนท้องฟ้ากับกลุ่มดาวในแผนที่ไม่ตรงกัน ดาวที่อยู่ทิศตะวันออกกลับมาอยู่ทิศตะวันตก ในแผนที่ดาวจะบอกตำแหน่งเฉพาะดาวฤกษ์เท่านั้น ส่วนตำแหน่งของดวงจันทร์และดาวเคราะห์ไม่ได้กำหนดไว้ในแผนที่ดาว เพราะทั้งดวงจันทร์และดาวเคราะห์มีการเปลี่ยนตำแหน่งตลอดเวลา


✫✫ วิธีใช้แผนที่ดาว ✫✫

หมุนแผ่นกลมให้ช่องวันที่และเดือน ตรงกับขีดตัวเลขบอกชั่วโมงที่ต้องการดูดาว แล้วจึงยกแผนที่ดาวขึ้นเพื่อเทียบกับดาวบนท้องฟ้า โดยให้ทิศของแผนที่ดาวตรงกับทิศของท้องฟ้าจริง ผู้ดูดาวต้องรู้ทิศของตนเองก่อน แล้วจึงหันหน้าไปทางนั้น ถือแผนที่ไว้ตรงหน้า ให้ทิศเหนือของแผนที่อยู่ด้านล่าง ทิศตะวันออกอยู่ทางขวามือ ทิศตะวันตกอยู่ทางซ้ายมือ ดาวที่อยู่บนขอบฟ้าด้านเหนือในแผนที่ดาวจะตรงกับครึ่งโดมท้องฟ้าด้านเหนือ เช่น จะดูดาวในวันที่ 20 สิงหาคม เวลา 19.00 น. ให้หมุนแผ่นกลมช่องวันที่ 20 สิงหาคม ตรงกับขีด 19.00 น. จะเห็นดาวแพะกำลังขึ้นทางทิศตะวันออก

ที่มา : teerapon-mathsp.exteen.com